Người đẹp và thủy quái – The Shape of Water (2017)
Mình đã phát hiện ra sự thật là sau khi Eddie Redmayne phẫu thuật chuyển giới xong đã chuyển qua làm lao công trong cơ sở nghiên cứu khoa học ở Baltimore. Spencer thì trước khi qua NASA làm chị đã làm lao công ở đây, quả là con người có ý chí phấn đấu.
Nói chứ Sally Hawkins thì diễn quá xuất sắc rồi không nghi ngờ gì đề cử Oscar nữa nhưng khuôn mặt và mấy lúc cười e thẹn của chỉ cứ làm mình nhớ tới cái mặt Eddie thôi.
Phim này là một phim chủ đề tình yêu, sự thấu hiểu – có lẽ cái này mới là chính còn các yếu tố sự phân biệt chủng tộc, tôn trọng các loài sinh vật ngang hàng là một yếu tố phụ. Tuy nhiên xuyên suốt phim có một trạng thái tâm lý chính được khắc họa rất rõ nét và có thể nói là nhân tố thúc đẩy mọi vấn đề trong phim đó là sự cô độc.
Thông thường, cảm giác cô độc là đi chung với cảm giác cần được tôn trọng và thấu hiểu. Tất cả các nhân vật trong phim đều ít nhiều có cảm giác này. Strickland là một quân nhân và cảm nhận sự cô độc của một gia đình rất kiểu mẫu – người vợ nội trợ và không hiểu nhiều chuyện của mình cùng với một hệ thống có thể đá mình ra bất cứ lúc nào chỉ cần mình phạm một sai lầm. Giles, một họa sĩ vẽ quảng cáo đồng tính sinh lầm thời. Khi thị hiếu quảng cáo bằng tranh vẽ đang bị ảnh chụp tấn công mạnh mẽ và sự đồng tính bị kỳ thị rất mạnh trong thập niên 60, Giles bí lối, mất việc và cô đơn. Hoffstetler là một gián điệp Liên Xô đồng thời cũng là một nhà khoa học, cô đơn bởi tính chất gián điệp của mình, cô đơn bởi không nhà khoa học nào đồng chí hướng với mình. Zelda bị kỳ thị chủng tộc đè nặng thời đó. Và đương nhiên hai kẻ cô đơn nhất, sinh vật dưới nước huyền bí và cô gái câm Elisa.
Tất cả nững kẻ cô đơn và khao khát sự thấu hiểu, sự tôn trọng ấy gặp nhau và thúc đẩy hành động của nhau. Trong mạch phim, các phân cảnh hài đan xen với lối sử dụng âm nhạc thú vị làm mình nhớ đến Logan Lucy hoặc mấy phim của Guy Ritchie, cũng cái kiểu hài tỉnh rụi với tiết tấu chuyển đột ngột rất thú vị.
Tuy nhiên khi phim khép lại, mình lại lẩn quẩn rất nhiều thắc mắc, mà phần nhiều làm giảm sự kỳ vọng của mình về 1 phim có 13 đề cử Oscar này:
– Hành động cho ăn đầu tiên của Elisa là quá nhanh. Mình không hiểu cô có tình cảm đặc biệt từ ánh nhìn đầu tiên không nhưng nếu một người bình thường, và được khuyến cáo là bên trong là 1 con quái vật (cắn đứt ngón tay người) thì không thể nào mình lại nghĩ nó sẽ hiểu mình. Ví dụ bạn là lao công vườn thú và vườn thú mới nhập về 1 con sư tử, bạn có cho nó ăn trứng không mà đó lại không phải là chuyện của bạn.
Cả đoạn làm quen cũng khá nhanh và hơi miễn cưỡng. Mình thấy sinh vật nước kia chưa có hành động nào chứng tỏ thấu hiểu và tôn trọng Elisa, còn Elisa như kiểu nuôi 1 con thú hơn là một người ngang hàng (hành động bắt nhạc rồi tắt nhạc). Cho nên tới lúc làm tình thì thiệt như có nhận xét vui là bà chị này ế quá nên ai cũng vơ đại. Đoạn trong hình với cái mặt bả làm mình nghĩ y như đang nuôi thú cưng.
– Cũng chuyện xây dựng nhân vật người cá làm mình không có cảm giác đây là một nhân vật có nhận thức ngang bằng con người. Cái vẻ nhút nhát có phần ngây ngô như một con chó con mèo cấp cao hơn là một sinh vật với trí thông minh phát triển. Rõ ràng khi so sánh với “The Arrival”, những con bạch tuột trong đó dù không giống người nhưng vẻ điềm đạm, hành động chủ động và cách giao tiếp làm ta có cảm giác khả năng của họ phải từ con người trở lên. Nhưng con người cá này lại không như thế. Suốt mấy trăm năm ở bộ lạc trong Amazon mà Người cá chỉ biết ăn và chữa bệnh (nếu có) chứ không hề học tiếng nói hay cách ứng xử của loài người? Người cá cũng chỉ biết bị đánh rồi khuất phục chứ không biết tự mình trốn chạy?
– Mặc dù đã phát hiện ra cái trứng, mặc dù đã để ý Hoffstetler, nhưng Strickland vẫn không làm 1 việc tối thiểu là để người canh gác 24/24 cửa ra vào chỗ bể thí nghiệm? Đám lao công đi rồi cái nguyên phòng thí nghiệm như chốn không người?
– Để cứu một sinh vật thì phải giết một sinh vật khác đồng loại mình (anh bảo vệ cửa lúc kiểm tra giấy tờ). Liệu đó có phải hành động đúng đắn?
– Câu hỏi đặt ra là nếu người cá đó không giống người lắm, có 3 cái đầu mười hai con mắt. Nếu Elisa không có tình yêu trai gái, thì liệu cô có còn mạo hiểm tính mạng để cứu hay không?
– Từ đầu tới cuối Người cá không thể hiện năng lực chiến đấu nào. Nếu đoạn cuối Strickland không đến một mình mà đi với một đội đặc nhiệm, hoặc không hết đạn ngay lúc đó, hoặc kiên quyết bắn vào đầu ngay từ đầu cả ba người để kết liễu luôn, thì có phải Người cá chẳng có cơ hội để phục hồi và quay lại cắt cổ không?
– Sự sắp đặt có vẻ cố ý hơi lộ của phim làm mình có cảm giác trong hàng ngàn con sinh vật bị bắt và giết, có mỗi con này may mắn có tình yêu với cô lao công câm (cổ không câm có khi cũng chưa chắc giao tiếp được), may mắn gặp anh Tiến sĩ là gián điệp (nếu không dù có muốn cũng không có quả bom), may mắn gặp đội bảo vệ tào lao không có ai, may mắn ngay lúc cuối Strickland lại bị hết đạn… tổng hợp lại mới thoát được.
– Tại sao sinh vật ở trong rừng Amazon bao lâu mà lại là sinh vật nước mặn? Nếu ảnh ở hạ lưu cửa sông thì sao ảnh không bơi ra biển lớn để trốn?
– Với sức mạnh ngang con người của ảnh thì sợ rằng ra biển 5 phút sẽ bị cá mập giết chết mất.
Nói chung phim này có thể coi là một thử nghiệm thể loại mới thành công của Guillermo del Toro, mặc dù công bằng mà nói, xét yếu tố tình yêu thì phim này mình thấy chưa đã. Nó chưa thuyết phục với chủ đề đặt ra như một phim hành động anh hùng kiểu “Pacific Rim” hay kiểu hoang dại ma quái như “Crimson Peak” của ảnh trước đây.
Sẵn mình thích kiểu khỏa thân phim này lắm nha! Ghét ba cái kiểu cố ý che che rồi hoặc mặc đồ này nọ. Khỏa thân thì cho ra không thì đừng có che. Có mỗi cái mông như Mẹ Chồng cũng bị cắt thì đừng lấy cái đó ra câu khách làm chi.
[Chuyện Oscar] Phim này mình nghĩ có khả năng đạt diễn viên phụ thôi, nếu so với các đề cử khác chưa thể hơn. Đạo diễn chắc tay Nolan với Dunkirk rồi.
Vương Hữu Danh
* Sự thật: Bộ phim đã đoạt giải Oscar cho phim xuất sắc nhất năm 2018