Disney và cuộc chiến pháp lý về quyền sở hữu các siêu anh hùng Marvel
Công ty Walt Disney lại bị cuốn vào cuộc chiến pháp lý về quyền sở hữu trí tuệ của mình (một lần nữa). Lần này có liên quan đến hàng loạt nhân vật siêu anh hùng Marvel nổi tiếng. Nhóm các nghệ sĩ tại Marvel nói rằng họ sẽ sớm lấy lại một số quyền sở hữu đối với những nhân vật này và Nhà Chuột e rằng sẽ không đồng ý với họ.
“Chuyện gì đã xảy ra vậy?” Disney đang kiện những tác giả truyện tranh và họa sĩ minh họa nổi tiếng, nhằm khẳng định rằng họ hoàn toàn sở hữu một số nhân vật Marvel mà những nghệ sĩ này đã đồng sáng tạo.
“Tại sao lại là lúc này?” Đầu năm nay, những tác giả truyện tranh và họa sĩ minh họa này đã đưa ra thông báo chấm dứt bản quyền với Disney’s Marvel Entertainment. Họ cho rằng theo cách các nhân vật được tạo ra thì bản quyền của Marvel đối với những nhân vật này sẽ bắt đầu hết hạn từ năm 2023. Và phải được trả lại cho các nghệ sỹ đã tạo ra nó.
“Những nhân vật nào bao gồm trong số đó?” Đó là nhiều siêu anh hùng trung tâm của Vũ trụ Điện ảnh Marvel, bao gồm Iron Man, Spider-Man, Dr.Strange, Captain Marvel, Ant-Man, Hawkeye, Black Widow, Falcon và Thor.
“Và chúng ta đang nói đến những người sáng tạo nào?” Những người đã gửi thông báo chấm dứt hợp đồng là nhóm các họa sĩ minh họa Steve Ditko và Don Heck, những người thừa kế của nhà văn Don Rico và Gene Colan, cùng với ông Larry Lieber 89 tuổi, nhà văn nhà nghệ sĩ truyện tranh (và còn là anh trai của huyền thoại Marvel: Stan Lee).
“Chính xác đó là tranh chấp gì?” Nó xoay quanh một câu hỏi: Liệu những nghệ sĩ này đã tạo ra các siêu anh hùng dưới dạng tác phẩm khi làm thuê ở Marvel, hay là những tác phẩm độc lập được thực hiện trên cơ sở tự do sáng tạo và sau đó được bán cho Marvel. Nếu đó là ý đầu tiên, như Disney lập luận, thì các thông báo chấm dứt không hợp lệ và Marvel sẽ vẫn giữ bản quyền. Còn nếu là ý thứ hai, thì phải trả lại một phần quyền sở hữu các nhân vật cho người sáng tạo hoặc người thừa kế của chúng.
“Và điều đó có nghĩa là gì?” Disney sẽ phải gửi cho các nhà sáng tạo một phần (nhưng không phải tất cả) lợi nhuận của bất kỳ tác phẩm nào sử dụng hình ảnh của những nhân vật này. Nói một cách nhẹ nhàng, phim của Marvel rất béo bở, vì vậy một số lượng tiền lớn đang có nguy cơ bị lấy đi. Lưu ý: Luật ở đây chỉ áp dụng cho Hoa Kỳ, vì vậy Disney trong mọi trường hợp sẽ tiếp tục kiểm soát IP ở nước ngoài.
“Do đâu mà dẫn tới điều này?” Marvel đã sử dụng những nhân vật này trong hàng loạt tác phẩm hoạt hình, gần đây nhất là loạt phim của Disney+ “What If…?” Và nhiều loạt phim khác cũng chuẩn bị được ra mắt: gần đây hãng phim đã cho thấy sự đóng góp ngày càng tích cực của họ đối với phim hoạt hình.
“Từng có tiền lệ nào như trường hợp này chưa?” Đúng. Disney đang sốt sắng bảo vệ IP của mình. Từ năm 2009 đến năm 2013, Marvel đã chiến đấu với những người thừa kế của huyền thoại truyện tranh Jack Kirby về quyền sở hữu các nhân vật như Thor và X-Men; Trong cả hai vụ kiện, phần thắng đều nghiêng về phía các ông lớn Hollywood. Đây là tiền lệ giúp Disney có ưu thế, nhưng không phải yếu tố tiên quyết đảm bảo “nhà chuột” tiếp tục giành chiến thắng. Những năm qua, chế độ đãi ngộ thiếu công bằng của Disney với các nhà sáng tạo truyện tranh khi nhân vật hay kịch bản của họ được làm thành phim thường xuyên được nhắc lại trên mặt báo.
Biên tập: Hải Anh
